یک دشارژ کامل از 100 درصد به 20 درصد و سپس شارژ دوباره به کامل را یک چرخه کامل باتری می نامند. به طور کلی ، طول عمر باتری به تعداد همین چرخه های کامل در طول روز بستگی دارد. برای مثال اگر یک باتری هر روز تا 50 درصد خالی شود و دوباره پر شود طول عمری حدود دو برابر باتری دارد که هر از گاهی خالی شده و دوباره پر می شود. بنابراین بهتر است باتری ها را همه روزه شارژ و دشارژ کنیم تا طول عمرشان افزایش یابد. البته وقتی که از خودرو استفاده می کنید. باتری ها خود به خود مورد استفاده قرار گرفته و دوباره شارژ می شوند. اما در مورد باتری های برق اضطراری یا روشنایی اضطراری اینگونه نیست و شما باید آن ها را روزانه دشارژ و شارژ کنید. این کار بهره وری باتری در چرخه شارژ و دشارژ را بهتر کرده و از خود دشارژی (خالی شدن خود به خود باتری یا در اصطلاح خوابیدن باتری) جلوگیری خواهد کرد. خالی شدن خود به خودی باتری های سربی اسیدی اگر یک باتری سربی اسیدی را به بار الکتریکی وصل نکنید، در دمای 27 درجه ، باتری با سرعت 4 درصد ظرفیت در هفته شروع به خالی شدن می کند. یک باتری 125 آمپر ساعتی حدود 5 آمپر ساعت در هفته شارژ از دست خواهد داد. این خود دشارژی اینقدر ادامه پیدا می کند که شارژ ناچیزی در باتری بماند یا به اصطلاح باتری بخوابد.
بهترین باطری ماشین طول عمر مناسبی دارد.
طول عمر باتری های خودرو
همه سلول های یک باتری مثل هم عمل نمی کنند. سلول های بر اثر افزایش طول عمر عملکرد متفاوتی نسبت به هم نشان خواهند داد. طول عمر از لحظه ای آغاز می شود که باتری سربی اسیدی از کارخانه بیرون می آید. در موقع شارژ نیز بعضی سلول ها به سرعت شارژ می شوند ولی بعضی دیگر با سرعتی کم تر شارژ خواهند شد. وقتی این اتفاق بیفتد . باتری دیگر قادر به نگاه داشتن شارژ کافی نیست و با وصل شدن به مدار به سرعت شروع به خالی شدن می کند. برای این که از این مشکل جلوگیری شود، از یک روش برای مساوی کردن سلول ها استفاده می شود. این مساوی سازی اینگونه اجرا می شود که در زمان شارژ باتری ،باتری را کمی بیش از ظرفیتش شارژ می کنند و حتی پس از این که ولتاژ دو سرش به حد اکثر اختلاف رسید ، به شارژ باتری ادامه می دهد. به دلیل همین شارژ اضافه (Overcharging)،سلول های ضعیف تر باتری هم زمان و انرژی کافی برای قبول شارژ کامل را دارا خواهند بود.یک باتری سربی اسیدی 12 ولتی باید ولتاژی حدود 13.8 ولت را در حالت شارژ کامل نشان دهد. (مدار مانیتور کننده ولتاژ باتری بسازید)
نرخ خالی شدن باتری خودرو
یک باتری سربی اسیدی می تواند با جریانی کم و در زمانی زیاد و یا با جریانی بالا و در زمانی کم خالی (Discharge) شود. برای مثال یک باتری 10 آمپر ساعتی را می تواند با جریانی برابر با یک آمپر و در مدت 10 ساعت خالی کنید و یا آن را با 10 آمپر و در زمان یک ساعت کاملا دشارژ نمایید. نرخ خالی شدن باطری ماشین اسیدی در بارهای الکتریکی پایین مانند یک خط راست است . اما اگر بار الکتریکی روی باتری افزایش پیدا کند این خط راست دیگر باقی نمانده و باتری شروع به تلف کردن انرژی و داغ شدن می کند و به سرعت انرژی از دست خواهد داد.
سولفاته شدن باتری خودرو
سولفاته شدن مهم ترین دلیل خرابی و پایین آمدن بهره وری باطری ماشین است. باتری هایی که از تکنولوژی سرب و اسید استفاده می کند همگی چه کم و چه زیاد درگیر این مشکل خواهند بود. انبار شدن سولفات سرب روی پایانه ها و صفحات باتری باعث می شود فرآیند شارژ شدن و خالی شدن سلول های باتری به خوبی صورت نپذیرد.
سولفاته شدن صفحات داخلی باتری در حضور مایع ضد سولفات و در شرایط معمولی
معمولا کریستال های سولفات سرب در زمان تنظیم آب باتری و شارژ دوباره آن خارج می شوند. اما بهتر است باتری ها را پس از استفاده به سرعت شارژ دوباره کنید (این عمل در خودرو به صورت اتوماتیک و توسط دینام و آفتامات انجام می شود) همیشه آب باتری را در سطح نرمال آن نگه دارید . این کار را باید با اضافه کردن آب مقطر یا آب دیونیزه انجام دهید. توجه کنید آب لوله کشی و آب معدنی حامل املاحی است که روند شیمیایی باتری را به تغییر داده و باتری را خراب می کنند.
در هم شکست باتری
در هم شکست یا فروپاشی باتری (Battery Breakdown) به حالتی گفته می شود که باتری دیگر قادر به عملکرد صحیح نیست و نیاز به تعمیر اساسی و حتی تعویض دارد.
خالی شدن خود به خود : وقتی باتری به مدت زیادی در حالت شارژ بماند و چرخه شارژ و خالی شدن روی آن انجام نشود اتفاق می افتد و می تواند باتری را خراب کند.
از دست دادن ظرفیت : به دلیل سولفاته شدن ، شارژ نادرست و یا خشک شدن آب باتری اتفاق می افتد.
بیش از حد شارژ شدن : باتری خیلی بالاتر از ظرفیتش شارژ شده باشد.
سولفاته شدن : وقتی لایه ای از سولفات سرب روی پایانه ها و صفحات داخلی باتری را بگیرد
از بین رفتن توری ها : توری های صفحات باطری از بین رفته اند و مواد فعال را آزاد کرده اند.
داغ شدن بیش از حد و یا از دست دادن آب : بیشتر به دلیل شارژ بیش از حد مجاز اتفاق می افتد.
انفجار باتری خودرو
باتری های سربی اسیدی (از جمله باتری های خوردو) ممکن است بر اثر برخی عوامل منفجر شوند. این وضعیت یک حالت خطرناک است که به دلایل زیر ممکن است رخ دهد :
اتصال کوتاه : وقتی پایانه های مثبت و منفی باتری مستقیما به هم متصل می شوند ، انرژی جمع شده در صفحات مثبت و منفی باتری به سرعت شروع به آزاد شدن می کند. این فشار و شک روی صفحات باعث می شود که این صفحات میان خودشان شروع به تخلیه و جرقه زدن کنند که این کار باعث جوش آمدن مایع الکترولیت درون باطری ماشین و بخار شدن آن و در نتیجه انفجار محفظه بسته باتری شود.
شارژ بیش از حد باتری: وقتی باتری شروع به شارژ بیش از حد مجاز می کند. ولتاژ شارژ از حد "تولید گاز" بالا تر می رود. این کار باعث ایجاد گاز هیدروژن اضافی خواهد شد. ولتاژ گاز برای یک باتری 12 ولتی ماشین چیزی حدود 14.3 ولت در دمای اتاق است .
آزمایش انفجار باتری را می توانید در ویدیوی زیر ببینید : جالب است بدانید اگر یک یا چند سلول باتری خراب یا ضعیف شده باشد،ولتاژ تولید گاز در باتری می تواند از ولتاژ خود باتری پایین تر آمده باشد. سلول ضعیف تر با سرعت کم تر از سلول های سالم شارژ خواهد شد. بنابر این ولتاژ بالاتر بر اثر شارژ اضافی در بین سلول های سالم ایجاد می شود و ممکن است ولتاژ را از حد تولید گاز بالا تر ببرد. هیدروژن تولید شده درون محفظه های مهر و موم شده باتری در اکثر مواقع دوباره ترکیب شده و دوباره به چرخه بر می گردد، اما برخی اوقات این گاز در باتری های خراب و یا بیش از حد پرشده به بیرون نشت کرده و در حضور شعله یا جرقه باعث آتش سوزی و انفجار می شود.
چند نکته مهم در مورد شارژ باتری های خودرو
قبل از شارژ دستی باتری های سربی اسیدی آب آن را با آب مقطر تنظیم کنید . وجود آب فضای خالی برای تولید و انبار شدن گاز را کاهش می دهد.
همیشه باتری را خارج از مدار شارژ کنید.
قبل از شارژ کردن یک دستمال خیس در کنار سرپوش های باتری قرار دهید ، این کار احتمال سرایت آتش یا جرقه احتمالی در صورت اتصال کوتاه کردن احتمالی ترمینال ها را کم می کند.
هیچگاه مایع یا گاز قابل استعال را در کنار باتری نگهداری نکنید.
شارژر باطری ماشین را بعد از این که آن را به پایانه های باتری وصل کردید به برق بزنید. این کار از ایجاد جرقه در پایانه ها جلوگیری می کند.
هیچگاه اشیا و ابزار فی را روی باتری قرار ندهید . ممکن است این کار باعث ایجاد اتصال کوتاه بین دو سر باتری شود.
همیشه اول پایانه منفی را از مدار قطع کنید.
قبل از هر گونه شارژ کردن ، ابتدا به سرهای باتری ضربه های آرام وارد کرده و هر نوع سولفات ها و مواد چسبیده روی آن ها را جدا و تمیز کنید. باقی ماندن این مواد روی پایانه ها باعث بالا رفتن مقاومت الکتریکی پایانه و بالا رفتن دما و کم شدن جریان شارژ می گردد.
هیچ گاه از دستکش های روکش فی یا دست بدون محافظ برای شارژ یا جدا کردن باتری استفاده نکنید. دمای اتصال می تواند پوست دست شما رو بسوزاند.
همیشه از شارژر های دارای ترانسفرمر استفاده کنید . همواره پس از جدا کردن شارژر از برق شهری ، شارژر را از پایانه های باطری ماشین جدا کنید .
درباره این سایت